DE STAAT DER NEEEDERLANDEN TEGEN JOKE K. : korte geschiedenis van het voorafgaande

English translation HERE

Zie ook de tijdlijn van gebeurtenissen in persberichten.

Arrestatie en huiszoeking

Op 13 september 2011 werd activiste, schrijfster en dichteres Joke Kaviaar thuis gearresteerd en voor drie dagen in alle beperkingen vastgehouden. Dat betekent isolatie en houdt ook in dat haar advocaat niets over de zaak mag zeggen tegen anderen. Door de Nationale Recherche werd huiszoeking gedaan, op zoek naar informatie over haar contacten. Na drie dagen werd zij vrijgelaten, om haar vervolgens tot op de dag van vandaag te intimideren met de mogelijkheid van hernieuwde arrestatie.
Ze werd gearresteerd voor het schrijven van vier opinie-artikelen, en beschuldigd van “opruiing tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag” (art. 131, lid 1). Deze beschuldiging werd nog lange tijd verzwaard met “opruiing tot een terroristisch misdrijf dan wel een misdrijf ter voorbereiding of vergemakkelijking van een terroristisch misdrijf” (art 131, lid 2).
Drie maanden later, op 7 december 2011, liet het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie haar website ontoegankelijk maken. De website is op 8 december 2011, een dag later, weer terug online gezet door Anonymous en staat nog altijd “inclusief de opruiende teksten” online, aldus een proces-verbaal in het dossier.

Lees hier hoe de arrestatie precies ging.

Oprichting Steungroep

Al snel werd de Steungroep 13 september opgericht. In eerste instantie stelde de Steungroep zich ten doel om de achtergronden van de onzinnige arrestatie openbaar te maken. Sindsdien volgt de Steungroep nauwgezet de nasleep en de verdere gevolgen, en werkt het aan het mobiliseren van mensen om in verzet te komen tegen het huidige migratiebeleid. Uiteraard is ook een doel van de Steungroep om te laten zien dat overheidsterreur, op langere termijn, absoluut geen effect heeft op mensen die een kritische mening niet voor zich willen houden, want als we dit tolereren is het einde zoek.
Mensen namen haar teksten over, haar website – die even offline gehaald was onder justitiële dwang maar een dag later alweer inclusief de teksten terug kwam – verscheen via mirrorsites.
Opmerkelijk was dat de verzwaarde aanklacht “met terroristisch oogmerk” wel werd gebruikt tijdens de huiszoeking, maar later niet werd opgenomen in de dagvaarding. Dat doet het vermoeden rijzen dat deze verzwaring van de aanklacht ten tijde van de arrestatie, de huiszoeking, en gedurende het hele onderzoek louter en alleen is toegevoegd als intimidatie, en vooral ook om gebruik te maken van de vergaande opsporingsbevoegdheden uit de terrorismewetgeving. Uit de buitensporige huiszoeking kon reeds worden opgemaakt dat hier vooral sprake was van een fishing expedition om de groeiende No Border beweging in kaart te brengen. Lees daar meer over op deze pagina.

Ondertussen duurde het onderzoek voort en lieten de autoriteiten steeds, tot op de dag van vandaag, de dreiging van een tweede arrestatie bestaan. Is het niet voor het online laten staan van de vier teksten, dan is het wel omdat mogelijk nieuwe teksten ‘opruiend’ kunnen zijn. Lees hier meer.

Rechtszaak, hoger beroep, cassatie, Europees Hof

Op 8 januari 2013 begon de rechtszaak tegen de mening van Joke Kaviaar. Het OM eiste zes maanden onvoorwaardelijk. Er waren enkele tientallen mensen rond de rechtszaal om steun te betuigen en de zaak via een picketline en pamfletten ruchtbaarheid te geven. Ook twee weken later, op 22 januari, waren er weer mensen op de been bij de uitspraak. De rechtbank oordeelde die dag dat de schrijfster vier maanden onvoorwaardelijk de bak in moest voor vier “opruiende” teksten. Die uitspraak was stevig: een veroordeling wegens alle vier de teksten. De straf: vier maanden cel, onvoorwaardelijk. Een gevoelige klap in het gezicht van vrijheid en solidariteit. Noch de Steungroep, noch Joke zelf lieten het er bij zitten. Joke ging meteen in hoger beroep.

Op 1 november 2013 begon het Hoger Beroep met een technische behandeling (de zogeheten regiezitting). Pogingen om aandacht voor de zaak op te wekken, gingen door. Buiten, vooraf aan de behandeling van de regiezitting door het Gerechtshof, werden posters met de ‘opruiende’ teksten uitgedeeld en in december 2013 was er een benefiet met dichters en muzikanten in ACU in Utrecht dat flink wat mensen trok en aardig wat opbracht ook.

Op 15 mei 2014 diende de inhoudelijke behandeling van het hoger beroep. Rond de zitting zelf voerden mensen wederom actie: de als verboden aangemerkte teksten werden in de binnenstad van Amsterdam openlijk aan omstanders uitgedeeld tijdens een samenkomst en optocht naar het gerechtsgebouw. Dennis Bos, historicus van de vroege arbeidersbeweging die dag in dag uit door repressie werd getroffen, droeg een tekst daadwerkelijk voor. Als de teksten ‘opruiend’ waren, dan waren er in ieder geval mensen bereid zij aan zij met haar het verbod op die teksten daadwerkelijk te trotseren. Een hoogtepunt in de solidariteitscampagne. Justitie vond het minder leuk, politie ging tot arrestaties over: zes mensen opgepakt, waarvan vier wegens ‘opruiing’. Zie hier beelden van de arrestaties. Zaken tegen twee op deze dag wegens ‘opruiing’ opgepakte solidariteitsactivisten zijn uiteindelijk gelukkig op vrijspraak uitgedraaid, omdat de rechtbank oordeelde dat het uitdelen en tonen van de posters met de ‘opruiende’ teksten onderdeel was van een demonstratie tegen vervolging wegens die teksten, en geen ‘opruiing’ tot doel had maar laten zien waartegen er gedemonstreerd werd.

Op 28 mei 2014 volgde de uitspraak in het hoger beroep. Dat leverde een voor velen onverwachte uitkomst op. Twee van de vier teksten waren volgens het Amsterdamse gerechtshof toch niet ‘opruiend’ in strafrechtelijke zin. Voor de andere twee teksten legde het gerechtshof een straf op van twee maanden voorwaardelijk en een proeftijd van een jaar. Zowel Joke Kaviaar als het OM gingen in cassatie tegen het vonnis; het OM trok diens cassatie later echter in. De Hoge Raad maakte op 9 juni 2015 het vonnis definitief, door het cassatieberoep te verwerpen. Dit gebeurde na een ongemotiveerde conclusie van de advocaat-generaal met gelijkluidend advies. Ook de verwerping van het cassatieberoep door de Hoge Raad werd niet gemotiveerd. In een zaak die de vrijheid van meningsuiting raakt is dat zeer opmerkelijk te noemen. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft laten weten dat ze geen reden ziet om de Nederlandse staat in deze zaak op de vingers te tikken.

Wat nou, proeftijd? Een nieuwe zaak

Intussen was met ingang van 10 juni 2015 Jokes proeftijd ingegaan. De al dan niet alsnog tenuitvoerlegging van de straf – de omzetting van twee maanden cel voorwaardelijk in onvoorwaardelijk- hing sindsdien als een zwaard van Damocles boven het hoofd van Joke. Bij elke aanhouding in haar proeftijd kon een officier van justitie die tenuitvoerlegging vorderen, en kon een rechter die toewijzen ook. Zoiets kan zeer verlammend werken. Feit is dat Joke Kaviaar de verlamming echter heeft weerstaan, en gewoon is doorgegaan met zowel schrijven als actievoeren.

Bij een actie – in de gemeenteraadszaal van Zeist, tegen de bouw van een gezinsgevangenis op Kamp Zeist, op 6 oktober 2015 – was het raak en werd Joke gearresteerd. In het daaropvolgende proces tegen vijf aangehouden mensen veroordeelde de politierechter Joke op 16 december 2015 tot twee weken voorwaardelijk en tevens tot de tenuitvoerlegging van het eerdere opruiingsvonnis. Allen gingen in Hoger Beroep. Een jaar later, op 11 december 2016, veroordeelde het Gerechtshof haar tot diezelfde straf, maar legde die twee weken nu onvoorwaardelijk op.

Cassatie, wraking

Joke en haar medegedaagden gingen nu ook in deze zaak in cassatie. Van de afloop daarvan hangt ook de tenuitvoerlegging van de straf in de opruiingszaak af. Indien ook dit vonnis door de Hoge Raad in stand wordt gehouden, zal Joke Kaviaar dus daadwerkelijk alsnog twee maanden lang worden opgesloten wegens het schrijven van twee teksten. Daar komen twee weken wegens die raadszaalactie bij.

De behandeling van deze cassatie in deze zaak heeft heel lang geduurd. Op 26 juni 2018 kwam na anderhalf jaar gespannen afwachten de dit keer zeer uitvoerig beargumenteerde conclusie van de advocaat-generaal in deze zaak: het cassatieberoep moet worden verworpen. Sindsdien is het wachten op een beslissing van de Hoge Raad, die doorgaans de conclusie van de advocaat-generaal volgt, en ook dat laat erg op zich wachten. Er stond een uitspraak van de Hoge Raad in deze cassatie gepland voor 25 september, maar die werd kort daarvoor uitgesteld. De datum werd verschoven naar 18 december 2018, meer dan twee jaar na het instellen van cassatie.

Intussen wraakte advocaat Jebbink de complete Hoge Raad in deze zaak rond de actie in de Zeister gemeenteraad. De reden daarvoor is dat die hoogste rechtbank werkt met zogeheten reservisten, naast de zogeheten zetel. De zetel, dat zijn de drie tot vijf rechters die formeel een zaak behandelen. De reservisten zijn andere rechters die mee mogen denken en beraadslagen en zo invloed op de zaak kunnen uitoefenen. Aangezien niet duidelijk is wie deze reservisten zijn, en zelfs of ze wel meedoen, weet een aangeklaagde niet of deze rechters wel werkelijk onpartijdig zijn en is verweer tegen door deze onzichtbare rechters niet goed mogelijk. Dit ondermijnt ene eerlijke rechtsgang, aldus de advocaten. De wraking is bedoeld om deze ondoorgrondelijke procedure bloot te leggen en als strijdig met onpartijdige en transparante rechtspraak te hekelen.

De wrakingszitting diende op 29 oktober 2018. Zou die wraking slagen, dan moet een andere zetel van de Hoge Raad de zaak gaan beoordelen, zonder reservisten. Indien de wraking niet slaagt, kan de zaak worden voortgezet door dezelfde zetel. Op vrijdag 21 december is uitspraak gedaan over de wraking. De wraking is als ongegrond beoordeeld.

Laatste nieuws:
De Hoge Raad heeft op 8 januari uitspraak gedaan en het cassatie beroep verworpen. Naar verwachting zal de arrestatie van Joke om de totaal twee-en-halve maand uit te zitten niet lang op zich laten wachten. De termijn waarop ze uiteindelijk gearresteerd kon worden, betekende een nieuwe periode van onzekerheid. Zie hier het persbericht van de Steungroep over het verwerpen van het cassatieberoep. Op 24 januari werd ze daadwerkelijk aangehouden. Ze zit nu in Ter Peel.

Bovenstaande is een uitbreiding van de eerder gemaakt samenvatting op deze pagina en mede gemaakt op basis van andere stukken op deze website, met name “Repressie tegen ‘opruiing: ook Europese Hof helpt mee om Joke Kaviaar de mond te snoeren” (21 maart 2016), en “Hoge Raad gewraakt in zaak actie gemeenteraad Zeist” (1 oktober 2018).

Steungroep 13 september, 26 januari 2019

Vrijheid voor Joke Kaviaar! Voor het recht op opruiing! Voor het verzet tegen de apartheid!